Спас за бензинците и дизелите? Што се е-горивата, зошто се подобри за животната средина, колку ќе чинат…
Синтетичките горива се CO2 неутрални и во иднина би можеле да бидат поевтини од нафтените деривати, иако засега нивната цена е астрономска
Пред неколку дена, ЕУ донесе одлука со која се забранува продажба на нови автомобили на фосилни горива од 2035 година. Новите автомобили и лесните комерцијални возила ќе мора да возат целосно без емисија на CO2 од 2035 година, а електрификацијата би требало многу да помогне во тоа.
Сето ова не значи дека продажбата на автомобили со бензински и дизел мотори ќе биде целосно забранета од 2035 година. Имено, никаде во одлуката не е забранета нивна продажба, со што се остава можност за нивен опстанок доколку возат климски неутрално со синтетички е-горива.
Но, што се е-горивата?
Терминот е-гориво (e-fuel), electrofuel или е-гориво се однесува на целосно синтетички горива кои не содржат нафтени деривати, но се создадени индустриски користејќи јаглерод диоксид или јаглерод моноксид од околината, кој е комбиниран со водород. Горивото се добива од јаглерод и водород со посебни процеси. Хемиски гледано, ова има совршена смисла бидејќи и бензинот и дизелот се во основа соединенија на атоми на водород и јаглерод.
Но, зошто таквите горива би биле, кога нивното согорување повторно ослободува CO2 во атмосферата? Едноставно, целиот CO2 што излегува од издувните гасови е веќе повлечен од околината како суровина за производство на е-горива. Затоа, нивната употреба не создава дополнителен CO2. Се разбира, сето ова под услов да се користат извори CO2 неутрални, како што се ветерот, сонцето, водата, геотермалната енергија и нуклеарната енергија за производство на е-гориво. Имено, за време на нивно производство се потребни многу големи количини електрична енергија.
Синтетичките е-горива не се нешто од далечната иднина и веќе нашироко се развиваат и произведуваат. Заедно со Siemens, Porsche ја гради првата голема фабрика за е-гориво на југот на Чиле, од која веќе оваа година треба да излезат првите 130.000 литри е-гориво CO2 неутрално со помош на енергијата на ветерот. До 2026 година, Porsche и Siemens планираат да произведуваат дури 550 милиони литри од овие горива годишно.
Звучи како е-горивата би можеле да бидат спасители на бензинците и дизелите, но големиот проблем се трошоците за производство. Во Porsche предвидуваат дека еден литар „вештачко гориво“ моментално на пазарот би можело да чини околу 10 евра, што е огромна сума во споредба со цената на класичните горива, кои и онака се прескапи. Но, во Porsche се оптимисти и предвидуваат дека до 2026 година, со масовното производство на е-гориво, цените би можеле да паднат на ниво кое би можело да биде конкурентно на класичниот бензин и дизел.
Германско истражување спроведено од Здружението на производители на минерални масла во 2017 година предвидува дека цената на е-горивото во 2030 година би можела да се движи помеѓу 0,90 и 1,40 евра. Истата година, Bosch, кој работи и на развој на синтетички горива, прогнозираше цена од 1,20 до 1,40 евра за 2030 година и околу едно евро за 2050 година. Доколку овие прогнози се остварат, е-горивaтa во иднина би можеле да бидат поевтини од нафтените деривати.
На синтетичките горива се гледа и како спасител за авиокомпаниите и испраќачите кои тешко можат да сметаат на фактот дека авионите и големите бродови ќе се напојуваат со електричен погон или погон со горивни ќелии во догледна иднина. Затоа, е-горивата се многу реална алтернатива за воздушен и бродски транспорт без емисии на CO2.
Сепак, дури и откако ќе се надминат сите проблеми со производството и трошоците, е-горивата сè уште ќе бидат контроверзни и многу помалку еколошки од електричниот погон со батерии. Имено, нивната употреба во моторите предизвикува локално загадување, како што е случајот со бензинот и дизелот.
Со согорување на синтетички горива се добиваат некои штетни соединенија, но и два стакленички гасови: метан и азотен оксид. Тука е и проблемот со енергетската ефикасност. Имено, за производство на е-гориво се троши околу пет пати повеќе електрична енергија отколку кога таа струја би се користела директно во батериите за возење на автомобилот.